गहु पिकातील तणनाशक ; तन उगणार नाही, आणि उगलेले तण पण मरेल.
गहू पिकातील तण नियंत्रणासाठी योग्य तणनाशक निवडणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. सध्या बऱ्याच ठिकाणी गहू पेरणी चालू असल्याने किंवा पेरणी झाल्यावर तण उगवण्यास सुरुवात झाल्याने शेतकऱ्यांकडून योग्य तणनाशकांबद्दल जास्त विचारणा येत आहे. गहू पिकासाठी मुख्यत्वे दोन प्रकारचे तणनाशक वापरले जातात: पेरणीनंतर परंतु तण उगवण्यापूर्वी वापरले जाणारे (प्री-इमर्जन्स) आणि तण उगवून आल्यानंतर वापरले जाणारे (पोस्ट-इमर्जन्स).
पेरणी झाल्यानंतर ७२ तासांच्या आत तण उगवण्यापूर्वी तणनाशक वापरणे सर्वात चांगले ठरते. या पद्धतीमुळे कोणत्याही प्रकारचे तण उगवत नाही, पिकाला कोणताही झटका बसत नाही, पिवळे पडणे किंवा वाढ थांबणे यांसारख्या समस्या येत नाहीत. पंजाब आणि हरियाणासारख्या गहू उत्पादक भागातील ७०% शेतकरी याच पद्धतीचा वापर करतात.
यासाठी पीआय (PI) कंपनीचे ‘अवकीरा’ (Avkira) आणि ‘बंकर’ (Bunker) (ज्यात पेंडामेथालिन हा घटक असतो) या दोघांचे मिश्रण वापरण्याची शिफारस करण्यात आली आहे. ‘अवकीरा’ हे ६० ग्रॅम प्रति एकर आणि ‘बंकर’ २ लिटर प्रति एकर या प्रमाणात २०० लिटर पाण्यात मिसळून कोरड्यामध्ये फवारणी करावी. या तणनाशकाचे वैशिष्ट्य म्हणजे पेरणीनंतर फवारणी केल्यावर ते तण उगवू देत नाहीच, पण नंतर गहूला दुसरे पाणी दिल्यावर (२०-२५ दिवसांनी) जर काही तण उगवले, तर हे तणनाशक पुन्हा सक्रिय होऊन उगवलेल्या तणाला देखील मारून टाकते.
जर तुम्ही पेरणीनंतर तण उगवण्यापूर्वी फवारणी केली नसेल आणि गहू पीक २० ते २५ दिवसांचे झाल्यावर तण उगवले असेल, तर पोस्ट-इमर्जन्स तणनाशकाचा वापर करावा लागतो. यासाठी दोन चांगले पर्याय उपलब्ध आहेत: पहिला म्हणजे यूपीएल (UPL) कंपनीचे ‘वेस्टा’ (Vesta) हे तणनाशक, जे १६० ग्रॅम प्रति एकर वापरावे लागते. दुसरा पर्याय म्हणजे एफएमसी (FMC) कंपनीचे ‘अलग्रीप’ (Aligrip) (८ ग्रॅम) आणि डायनोफ (Dinof) (१६० ग्रॅम) या दोघांचे मिश्रण वापरणे.
तणनाशकाचा प्रभावी परिणाम मिळवण्यासाठी काही गोष्टी लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे. तणनाशकाचा सांगितलेला डोस अचूक वापरणे आवश्यक आहे, एका एकरचा डोस दीड किंवा दोन एकरासाठी वापरल्यास रिझल्ट कमी होऊ शकतो. तसेच, फवारणीसाठी प्रति एकर कमीत कमी १५० ते २०० लिटर पाण्याची आवश्यकता असते आणि फवारणी दाट करावी. पोस्ट-इमर्जन्स तणनाशक फवारताना जमिनीत पुरेसा ओलावा (वापसा कंडिशन) असणे गरजेचे आहे, ज्यामुळे तणांवर १००% नियंत्रण मिळण्यास मदत होते.
