राज्यात गारपीटीचा अंदाज, पहा कधीपासून..? मच्छिंद्र बांगर
डॉ. मच्छींद्र बांगर यांच्या हवामान अंदाजानुसार, नोव्हेंबर महिन्याच्या उर्वरित कालावधीत महाराष्ट्रात दोन टप्प्यात हलक्या पावसाचे वातावरण तयार होण्याची शक्यता आहे. पहिला टप्पा साधारणपणे २३ आणि २४ तारखेच्या आसपास असेल, जेव्हा अरबी समुद्रात केरळ ते गोव्याच्या दरम्यान कमी दाबाचे क्षेत्र विकसित होईल. या प्रणालीमुळे पुणे, दक्षिण सातारा, सांगली, कोल्हापूर आणि रायगड, रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग या भागांत ढगाळ हवामान आणि हलक्या सरींची शक्यता आहे, तसेच सोलापूरच्या काही भागांतही परिणाम दिसू शकतो.
त्यानंतरचा दुसरा टप्पा ३० नोव्हेंबर ते १ डिसेंबरच्या दरम्यान असेल. जर या काळात वादळी परिस्थिती निर्माण झाली, तर मराठवाडा (विशेषतः दक्षिण मराठवाडा) आणि विदर्भ (विशेषतः पूर्व विदर्भ) या भागांमध्ये बऱ्यापैकी पाऊस पडू शकतो. मात्र, थंडीतील हवामान प्रणाली कमकुवत असल्याने फार मोठा किंवा मुसळधार पाऊस अपेक्षित नाही; पण काही ठिकाणी गारपीट होण्याची शक्यता नाकारता येत नाही.
या थंडीतील पावसाचे पिकांवर संमिश्र परिणाम होतील. हा पाऊस कोरडवाहू पिकांसाठी (उदा. जिरायत पिके) पोषक असला तरी, हरभरा, गहू आणि विशेषतः कांदा यांसारख्या बागायती व रब्बी पिकांसाठी तो हानिकारक ठरू शकतो. वादळी वाऱ्यासह गारपीट झाल्यास पिकांचे मोठे नुकसान होण्याची भीती आहे.
नोव्हेंबरच्या या दोन हलक्या टप्प्यांनंतर, डिसेंबर आणि जानेवारीमध्ये महाराष्ट्रात मोठी पावसाळी स्थिती कुठलेही मॉडेल दर्शवत नाही, त्यामुळे शेतकऱ्यांनी या काळात अधिक काळजी करण्याची गरज नाही. तसेच, फेब्रुवारी ते एप्रिल या महिन्यांदरम्यान गारपीट होण्याची शक्यता नेहमीच असते, त्यामुळे त्या काळातील हवामानावर लक्ष ठेवणे महत्त्वाचे ठरेल.
2026 मध्ये पाऊस कसा ? मच्छींद्र बांगर
येणाऱ्या २०२६ च्या मान्सूनबद्दल बोलताना, डॉ. बांगर यांनी घाईगडबडीने अंदाज व्यक्त करणे चुकीचे असल्याचे मत मांडले आहे. ‘ला-निना’ किंवा ‘एल-निनो’ सारख्या एकाच घटकावर आधारित अंदाज अचूक नसतात, कारण मान्सूनवर अनेक घटक परिणाम करत असतात. सध्याच्या प्राथमिक घटकांवरून पुढील वर्षी पावसाचे प्रमाण या वर्षाच्या तुलनेत थोडे कमी राहण्याची शक्यता दिसत असली तरी, त्यांनी आपला व्यक्तिगत आणि अधिक आशावादी अंदाज व्यक्त केला आहे.
त्यांच्या मते, २०२६ मध्ये पिकांसाठी अत्यंत उत्तम पाऊस पडेल आणि रब्बी-खरीप पिके उत्कृष्ट येतील. काही विभागांमध्ये अतिवृष्टीही असेल, विशेषत: मराठवाडा आणि विदर्भ या प्रदेशात पुढील वर्षी अधिक पाऊस राहण्याची शक्यता आहे. केवळ ३०-४०% भागात सरासरीपेक्षा कमी पाऊस राहू शकतो, पण तो दुष्काळ नसेल. त्यांचा अधिकृत आणि सविस्तर मान्सूनचा पहिला अंदाज २६ जानेवारी २०२६ रोजी, तर दुसरा सुधारित अंदाज १ मे २०२६ रोजी त्यांच्या “शेती माझी प्रयोगशाळा” आणि “डॉ. मच्छिंद्र बांगर ब्लॉग” या अधिकृत चॅनेलवर जाहीर केला जाईल.
