Soyabin rate march ; सोयाबीन मार्च 2026 मध्ये 5800 रुपये पोचणार अभ्यासकांचा अंदाज.
सध्याची स्थिती: सोयाबीनचे दर का पडले?
सध्या सोयाबीनच्या बाजारभावात मोठी घसरण दिसून येत आहे. अनेक बाजारांमध्ये सोयाबीनचा भाव किमान १,००० ते १,२०० रुपये प्रति क्विंटलने कमी आहे, तर केंद्र सरकारने सोयाबीनचा हमीभाव (एमएसपी) ५,३२८ रुपये प्रति क्विंटल ठरवला आहे. बाजार विश्लेषक दिनेश सोहानी यांच्या मते, या भावातील घसरणीचे मुख्य कारण म्हणजे निर्यात (Export) कमी होणे. आंतरराष्ट्रीय बाजाराच्या तुलनेत भारतीय सोयाबीनचे दर ५० ते ६० डॉलरने जास्त (प्रीमियम) असल्यामुळे निर्यातीला मोठा ब्रेक लागला आहे. आंतरराष्ट्रीय बाजार अनेक दिवसांपासून एकाच स्तरावर स्थिर आहे आणि त्यामुळे भारतीय सोयाबीन उत्पादकांना चांगले दर मिळत नाहीत.
शासकीय खरेदीचा दिलासा आणि भावांतर योजना
या परिस्थितीत शेतकऱ्यांना दिलासा देण्यासाठी मध्य प्रदेश सरकारने भावांतर योजना सुरू केली आहे. या योजनेंतर्गत, बाजारभाव (उदा. ४,२०० ते ४,३०० रुपये) आणि हमीभाव (५,३२८ रु.) यातील फरक थेट शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यात जमा केला जातो. तसेच, महाराष्ट्रातही हमीभावाने (एमएसपी) सोयाबीनची खरेदी सुरू असून, लवकरच सुमारे ७०० केंद्रे सुरू होणार आहेत. या शासकीय खरेदीमुळे शेतकऱ्यांचा माल थेट एमएसपी दराने विकला जात आहे.
बाजारभावावर शासकीय खरेदीचा परिणाम
शासकीय खरेदी मोठ्या प्रमाणात सुरू झाल्यामुळे बाजारात येणाऱ्या आवकेचा दबाव आता सरकारकडे वळला आहे. जोपर्यंत शासकीय खरेदी जोरदार सुरू राहील आणि माल शेतकऱ्यांकडून व्यापारी व स्टॉक होल्डर्सकडे पूर्णपणे हस्तांतरित होत नाही, तोपर्यंत बाजारभावावर दबाव कायम राहण्याची शक्यता आहे. या कारणामुळे डिसेंबर अखेरपर्यंत किंवा जानेवारी महिन्यापर्यंत भाव हमीभावापेक्षा खालीच राहतील.
आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेत सुधारणा होण्याची चिन्हे
आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेत मात्र सकारात्मक घडामोडी दिसून येत आहेत. अमेरिकेतील सोयाबीन बाजार (CBOT) जो १०२० डॉलरच्या आसपास व्यापार करत होता, तो आता ११२० ते ११५५ डॉलरच्या स्तरावर पोहोचला आहे. अमेरिकेने चीनसोबत केलेले व्यापारी करार आणि चीनने सोयाबीनची खरेदी वाढवण्याचे दिलेले आश्वासन यामुळे आंतरराष्ट्रीय दरांना चांगला आधार मिळाला आहे. ही वाढ भारतीय सोयाबीनसाठीही भविष्यात सकारात्मक ठरू शकते.
उत्पादन घट आणि साठवणुकीचा परिणाम
यावर्षी सोयाबीनच्या पेरणी क्षेत्रात थोडी घट आणि त्यानंतर अतिवृष्टीमुळे उत्पादनात मोठी घट झाली आहे. विविध एजन्सीजचे अंदाज वेगवेगळे असले तरी, यंदा सोयाबीनचे एकूण उत्पादन मागील वर्षापेक्षा २५ ते ३०% नी कमी होऊन ९० ते ९५ लाख टनांच्या आसपास राहण्याची शक्यता आहे. यापेक्षाही महत्त्वाची बाब म्हणजे, मागील वर्षाचा शिल्लक ‘कॅरी फॉरवर्ड स्टॉक’ यावर्षी केवळ ४ ते ५ लाख टन इतका नगण्य आहे. ज्या कमोडिटीचा साठा कमी असतो, तिचे दर वाढण्याची शक्यता नेहमीच अधिक असते.
दीर्घकालीन अंदाज: मार्चनंतर मोठी तेजी.
बाजार विश्लेषकांच्या मते, जानेवारीनंतर सोयाबीनचे दर एमएसपीपेक्षा वर जाण्याची दाट शक्यता आहे. एकदा आवक कमी झाली आणि माल व्यापारी व साठवणूकदारांच्या हातात गेला की, दरात निश्चितच वाढ होईल. आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेतील तेजी आणि देशांतर्गत कमी उत्पादन यामुळे मार्च ते मे या दरम्यान सोयाबीनच्या प्लांट दरात मोठी वाढ होऊन ते ५,८०० रुपये प्रति क्विंटलच्या स्तरावर निश्चितपणे पोहोचू शकतात.
शेतकऱ्यांसाठी सल्ला
सध्याचे बाजारभाव कमी असल्यामुळे, शेतकऱ्यांनी आपला ५०% माल सीसीआय किंवा शासकीय खरेदी केंद्रांवर एमएसपी दराने (५,३२८ रु.) विकून सुरक्षित व्हावे. यामुळे तात्काळ आर्थिक गरज पूर्ण होईल. उरलेला ५०% माल मार्च महिन्याच्या अखेरपर्यंत किंवा पुढील मोठी तेजी येईपर्यंत थांबवून ठेवावा. या काळात दरात वाढ होऊन चांगला नफा मिळण्याची दाट शक्यता आहे.
