प्रसिद्ध हवामान अभ्यासक पंजाबराव डख यांनी २२ नोव्हेंबर २०२५ रोजी दिलेल्या अंदाजानुसार, सध्या राज्यात सर्वत्र पाऊस सक्रिय होण्याची शक्यता कमी आहे. महाराष्ट्रावर चक्रीवादळ येण्याचा जो अंदाज वर्तवण्यात आला होता, तो आता उत्तरेकडील थंडीमुळे बदलला आहे. त्यामुळे राज्यात मोठा पाऊस सक्रिय होणार नाही.
नोव्हेंबर अखेरीसचा हवामान अंदाज आणि कारण
२३, २४ आणि २५ नोव्हेंबर या दरम्यान महाराष्ट्रात सर्वत्र पाऊस येणार नसून, केवळ दोन ते तीन जिल्ह्यांमध्ये तुरळक पावसाची शक्यता आहे. हा पाऊस मुख्यतः सांगली, सातारा, कोल्हापूर, सोलापूर, पुणे आणि अहिल्यानगर (संगमनेर) या पट्ट्यात तुरळक स्वरूपात पडू शकतो. मराठवाड्यामध्येही धाराशिव (उस्मानाबाद), लातूर आणि बीड जिल्ह्यांमध्ये काही भागांत पाऊस जाणवेल. हा पाऊस मुख्यतः आंध्र प्रदेश, तामिळनाडू, केरळ आणि कर्नाटक या दक्षिण राज्यांमध्ये पाऊस पडत असल्यामुळे, त्यांच्या सीमालगतच्या महाराष्ट्रातील जिल्ह्यांवर होणाऱ्या परिणामामुळे असेल. उर्वरित राज्यात मात्र ढगाळ वातावरण राहील. पंजाब डख यांनी स्पष्ट केले आहे की, जे वातावरण सक्रिय झाले होते, ते आता निष्क्रिय झाले असून, शेतकऱ्यांनी घाबरण्याचे कोणतेही कारण नाही.
डिसेंबरमधील स्थिती आणि थंडीचा जोर
दर महिन्याला एकदा वातावरणामध्ये थोडा बदल होणार आहे, पण मोठा पाऊस पडणार नाही. १ ते ५ डिसेंबर दरम्यान अवकाळी पावसाचा जो ट्रॅप वर्तवण्यात आला होता, तो आता कमी झाला आहे, कारण थंडीमुळे पाऊस येण्याची शक्यता कमी आहे. थंडीचा जोर मात्र कायम राहणार असून, तापमान सहा ते आठ अंश सेल्सियस पर्यंत राहू शकते. ही थंडी २० जानेवारीपर्यंत कायम राहील. निसर्गाचा नियम असा असतो की, थंडी खूप वाढली की लगेच आभाळ येते आणि पाऊस येतो, तसेच उन्हाळ्यामध्ये तापमान ४४ ते ४६ अंशांपर्यंत गेल्यास अवकाळी पाऊस येतो. निसर्ग ही दोन्ही टोके दाबण्यासाठी पुन्हा सक्रिय होत असतो, असे त्यांनी स्पष्ट केले.
२०२६ वर्षासाठी दीर्घकालीन अंदाज
पंजाबराव डख यांनी २०२६ या वर्षासाठीचा दीर्घकालीन अंदाजही वर्तवला आहे. २०२६ मध्ये सरासरी इतकाच पाऊस पडणार आहे. यंदासारखा अतिवृष्टीचा आणि ढगफुटीचा पाऊस पडणार नाही. मात्र, सरासरी पाऊस असल्यामुळे पिके चांगली येतील. धरणांविषयी बोलायचे झाल्यास, २०२६ मध्ये यंदासारखी संपूर्ण धरणे भरणार नाहीत. काही धरणे ५०%, काही ७०% तर काही ८०% भरण्याची शक्यता आहे. लहान धरणे १००% भरतील, पण यंदासारखी परिस्थिती २०२६ मध्ये नसेल.
शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाचा कृषी सल्ला
पंजाबराव डख यांनी त्यांच्या शेतीतील अनुभवावर आधारित एक महत्त्वाचा सल्ला दिला आहे. ते कपाशी काढल्यानंतर (उपटून) लगेच त्या शेतात हरभरा पेरणी करतात. त्यांच्या मते, कपाशी उपटल्यानंतर त्या जमिनीत हरभरा पेरल्यास हरभऱ्याचे एकरी १० क्विंटलपेक्षा जास्त उत्पन्न मिळते. या पद्धतीने शेती केल्यास पुढील वर्षी कापसाचे पीक चांगले येते आणि बोंडअळीचा धोकाही कमी होतो. तसेच, गव्हाची पेरणी करताना ‘लिओसिन’ (Leosin) चा वापर केल्यास फुटवे जास्त येतात आणि उत्पादन चांगले मिळते.
