डीटवाह’ चक्रीवादळ ; दक्षिणेकडील राज्यांसाठी रेड अलर्ट, महाराष्ट्रावर काय परिणाम?
१. अरबी समुद्रातील दोन चक्रीवादळे आणि ‘डीटवाह’चा धोका
सध्या हिंदी महासागर क्षेत्रात दोन चक्रीवादळे सक्रिय झाली आहेत. त्यापैकी ‘सेनियार’ (Senar) चक्रीवादळ आता क्षीण होऊन डिप्रेशनमध्ये रूपांतरित झाले आहे आणि त्याचा प्रभाव कमी झाला आहे. मात्र, ‘डीटवाह’ (Ditwah) नावाचे दुसरे चक्रीवादळ विशाखापट्टणमच्या दिशेने सरकण्याची शक्यता आहे. या वादळामुळे तामिळनाडू, केरळ, दक्षिण कर्नाटक, तेलंगणा, रायलसीमा आणि आंध्र प्रदेश या पाच राज्यांवर अतिवृष्टीचा किंवा भयंकर पावसाचा मोठा परिणाम होण्याची शक्यता असून, किनारपट्टीच्या भागात ‘रेड अलर्ट’ जारी करण्यात आला आहे. विजयवाडापर्यंत या वादळाचा प्रभाव जाणवू शकतो.
२. महाराष्ट्राला थेट धोका नाही, पण ढगाळ परिस्थिती
हवामान तज्ज्ञांच्या अंदाजानुसार, पुढील चार आठवड्यांच्या (२७ नोव्हेंबर ते २५ डिसेंबर) कालावधीत महाराष्ट्रात कुठेही पावसाची विशेष नोंद होणार नाही. ‘डीटवाह’ चक्रीवादळाचा थेट धोका महाराष्ट्राला नाही. हे वादळ मुख्यतः दक्षिणेकडील किनारपट्टी भागातून मार्गक्रमण करणार आहे. हवामान मॉडेलनुसार, ४ ते ५ डिसेंबरच्या दरम्यान महाराष्ट्राच्या काही भागांमध्ये केवळ ढगाळ वातावरण निर्माण होईल, यापलीकडे फारसा प्रभाव जाणवणार नाही. द्राक्ष बागायतदार किंवा इतर शेतकऱ्यांनी घाबरून जाण्याची गरज नाही.
३. डिसेंबर महिन्यातील हवामानाचा दीर्घकालीन अंदाज
दीर्घकालीन अंदाजानुसार, डिसेंबर महिन्यातील हवामानात काही महत्त्वपूर्ण बदल दिसणार आहेत. ४ डिसेंबरनंतर उत्तर भारतामध्ये ‘वेस्टर्न डिस्टर्बन्स’ (WD) म्हणजेच पश्चिमी झंझावाताचा प्रभाव वाढेल. याशिवाय, ११ ते १८ डिसेंबरच्या दरम्यान बंगालच्या उपसागरात पुन्हा एखादी कमी क्षमतेची नवीन प्रणाली तयार होण्याची शक्यता आहे. त्यामुळे, उत्तर, पूर्व आणि दक्षिण भारताच्या टोकाकडील भागात २५ डिसेंबरपर्यंत पावसाळी परिस्थिती कायम राहण्याची शक्यता आहे.
४. थंडीच्या लाटेवर ‘ढगाळ’ वातावरणाचा परिणाम
नोव्हेंबर अखेरीस (२८, २९, ३० तारखेला) महाराष्ट्रात हलक्या स्वरूपाची थंडी वाढताना दिसेल. विदर्भ आणि मराठवाड्याच्या काही भागांत थंडी जाणवेल, तर १ डिसेंबरला अहमदनगर, पुणे पूर्व आणि बीड पश्चिम भागात थंडीचे प्रमाण अधिक असेल. मात्र, सध्या थंडी कमी झाली आहे आणि याच काळात काही ठिकाणी ढगाळ परिस्थिती असल्यामुळे महाराष्ट्रात थंडीचे प्रमाण कमी झाले आहे. विशेषतः ३ तारखेनंतर थंडीचे प्रमाण पुन्हा कमी होईल. याचा अर्थ डिसेंबरच्या पहिल्या आठवड्यानंतर पुन्हा हवामानामध्ये बदल होऊन ढगाळ परिस्थिती निर्माण होण्याची शक्यता आहे, ज्यामुळे थंडीची तीव्रता कमी होईल.
५. जागतिक स्तरावरील भयावहता
चक्रीवादळांचा प्रभाव केवळ भारतापुरता मर्यादित नाही. इंडोनेशिया आणि थायलंड या देशांमध्ये ‘सेनियार’ चक्रीवादळामुळे गेल्या ३०० वर्षांत न पाहिलेली भयावह पूर परिस्थिती निर्माण झाली आहे. तेथे मोठ्या नद्यांना महापूर आले असून, घरे पाण्यात वाहून गेली आहेत. अनेक लोक अडकले असून, मोठी जीवित आणि वित्तहानी झाली आहे. हे उदाहरण हवामानातील बदलाची वाढती तीव्रता दर्शवते.
६. महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी सूचना
महाराष्ट्रासाठी हवामानाचा अंदाज सकारात्मक आहे. सोलापूर, सांगली, कोल्हापूर या भागांमध्ये १२ डिसेंबरपर्यंत हलका शिडकावा किंवा ढगाळ वातावरण तयार होऊ शकते, पण ते फार काळ टिकणार नाही. मोठा पाऊस होण्याची शक्यता अत्यंत कमी असल्याने द्राक्ष बागायतदार आणि रब्बी पिके घेणाऱ्या शेतकऱ्यांना मोठा धोका नाही. मात्र, थंडी कमी झाल्यानंतर पुन्हा ढगाळ वातावरण तयार होण्याची शक्यता असल्याने त्यानुसार आपल्या शेतीमालाची काळजी घ्यावी आणि फवारणीचे वेळापत्रक आखावे.
७. हवामानाचे बदलते स्वरूप आणि आवश्यकता
एकूणच, डिसेंबर महिन्यातही दक्षिण भारतात पावसाळी परिस्थिती कायम राहणे, हे हवामानातील अस्थिरता दर्शवते. अशा काळात, महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांनी हवामानाचे ताजे अंदाज नियमितपणे तपासणे आणि त्यानुरूपच शेतीच्या कामाचे नियोजन करणे अत्यावश्यक आहे. अनावश्यक भीती न बाळगता, उपलब्ध माहितीच्या आधारे जागरूक राहणे हेच सध्याच्या परिस्थितीत महत्त्वाचे आहे.
